KLIMAATACTIVISTEN BLOKKEREN INGANG TATA STEEL IJMUIDEN
Extinction Rebellion en Kappen met kolen eisen onmiddellijke sluiting kooksfabrieken

Beverwijk, 20 december 2024 – Sinds 12:00 uur vanmiddag blokkeren zo'n vijftien activisten van Extinction Rebellion en Kappen met kolen een toegangspoort tot het terrein van Tata Steel in Velsen-Noord. Zij eisen dat Tata Steel de twee kooksgasfabrieken op het terrein per direct sluit. Deze fabrieken stoten veel meer uit dan is toegestaan en vormen een gevaar voor de volksgezondheid. Eerder deze week voerden beide groepen ook al actie bij het provinciehuis van Noord-Holland in Haarlem om intrekking van de vergunningen van beide kooksfabrieken te eisen.

“Deze fabrieken zijn zwaar verouderd en lekken aan alle kanten,” aldus woordvoerder Peter Jamin. “Ze hadden al jaren geleden afgeschreven moeten zijn. Omwonenden zitten vrijwel dagelijks in de gifwolken. Tata heeft de processen in deze fabrieken niet onder controle, en daarom moeten ze per direct dicht.” Uit metingen van omwonenden blijkt dat er structureel gifwolken vrijkomen en dat er bij het maken van kooks geregeld ongare ('rauwe') kooks ontstaan. Deze week was dat nog onderwerp van een rechtszaak, waarin Tata stelde dat dit bij de normale bedrijfsvoering hoort. Bij rauwe kooks komen extreem veel schadelijke stoffen vrij, die ongefilterd de schoorsteen uit gaan.

Extinction Rebellion en Kappen met kolen voeren ook geregeld actie bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied in Zaandam omdat ze vinden dat die dienst de bestaande regels onvoldoende handhaaft bij Tata Steel. Dit gaat niet alleen ten koste van de gezondheid van omwonenden, maar ook van die van de eigen werknemers, zoals afgelopen week bleek uit onderzoek van EenVandaag. Gisteren bracht de Omgevingsdienst naar buiten dat Tata Steel de uitstoot van de kooksfabrieken binnen acht weken onder controle moet krijgen.

Onvoldoende handhaving
De Kooksgasfabrieken zijn zwaar verouderd, en de uitstoot aan giftige en kankerverwekkende stoffen overschrijdt al decennialang alle normen. De provincie is verantwoordelijk voor het handhaven van de vergunningen van Tata Steel, maar weigert in te grijpen en legt de rekening neer bij omwonenden en toekomstige generaties. Zo is Kooksgasfabriek 2 in 1972 gebouwd met een verwachtte maximale levensduur van 30 jaar. Die termijn is nu met ruim 20 jaar overschreden.

Vorig jaar werd bovendien bekend dat er bij de bouw van die fabriek grote fouten zijn gemaakt, waardoor de fabriek dagelijks grote wolken met giftige en kankerverwekkende stoffen de lucht in blaast. Tata stelt dat zij de kooksfabrieken op termijn wil sluiten als onderdeel van haar 'Groen staal'-plan, maar de actievoerders nemen daar geen genoegen mee. “In dit scenario gaat Kooksfabriek 2 op z'n vroegst in 2030 dicht, en Kooksfabriek 1 nog later. Dat is onbespreekbaar, aldus woordvoerder Peter Jamin. “Bovendien wil Tata voor deze zogenaamde vergroening ook nog eens miljarden aan overheidssubsidie hebben, maar het kan niet zo zijn dat de belastingbetaler opdraait voor achterstallig onderhoud.”

Op dit moment onderhandelt Tata Steel met het Ministerie van Klimaat & Groene Groei over deze maatwerkafspraken. Steeds meer deskundigen uiten echter hun twijfels over de levensvatbaarheid van Tata Steel in Nederland, zoals onlangs Arnoud Boot en Rens van Tilburg in NRC. Zij baseren zich daarbij onder meer op een onderzoek van SOMO dat onlangs in economenblad ESB verscheen: Energie wordt in Nederland te duur voor staalproductie. Daarin stellen onderzoekers Boris Schellekens en Rodrigo Fernandez dat er in Nederland helemaal geen business-case is voor het maken van staal met behulp van waterstof – de essentie van het 'Groen staal'-plan van Tata.

Grootste vervuiler en ziekmaker
Tata Steel is de grootste vervuiler van Nederland op het gebied van CO2, stikstof en zware metalen zoals lood en kwik. Tata Steel is verantwoordelijk voor acht procent van de Nederlandse CO2 uitstoot en is daarmee de grootste uitstoter van het land. Ook voert Tata Steel de lijst van stikstof-uitstoters aan, met bijna twee keer zoveel stikstofuitstoot als Schiphol. Daarnaast heeft het bedrijf een zeer negatief effect op de gezondheid in de regio, constateerden RIVM, GGD en NIVEL in diverse onderzoeken. Longkanker en asbestkanker komen in de IJmond significant vaker voor en mensen melden zich vaker bij de huisarts met acute klachten dan in andere industriële woongebieden in Nederland. Zij leven aantoonbaar korter en in slechtere gezondheid, en betalen gemiddeld 12% meer aan zorgkosten dan andere Nederlanders. Ook volgens hoogleraar Marcel Levi, voorzitter van de Expertgroep Gezondheid IJmond die onlangs advies uitbracht, moet Kooksgasfabriek 2 zo snel mogelijk gesloten worden.